ŽIVINICE

SVIJET BEZ SIROMAŠTVA

Lokalni ekonomski razvojni plan opštine Živinice ne adresira postojeće oblike siromaštva kao negativnu pojavu koja bi zahtijevala poseban program suzbijanja ili reduciranja. U okviru aktuelne opštinske “Strategije integrisanog razvoja 2017 – 2026.”, SWOT analiza siromaštvo adresira kao jednu od eksternih prijetnji po napredak zajednice, tačnije konstatuje se postojanje “velikog broja građana u stanju socijalne isključenosti s prijetnjom siromaštva”. Nema podataka o postojanju bilo kakvih projekata za smanjenje siromaštva kod marginaliziranih skupina društva sa izuzetkom socijalne kategorije mladih osoba s invaliditetom, mladih s poremećajima u ponašanju i mladih bez podrške porodice. Budući da je socijalni položaj mladih ljudi povezan s njihovim nepovoljnim ekonomskim položajem, mlade osobe veoma često gube svoje mjesto u društvu i bivaju isključene iz različitih mreža socijalnih odnosa. Da bi unaprijedili njihovu socijalnu inkluziju i poboljšali uklapanje u socijalno-ekonomski sistem, opštinska lokalna samouprava je naručila izradu “Strategije prema mladima Opštine Živinice 2018 – 2023” koja je ukazala na uzroke nepovoljnog socijalnog statusa mladih osoba i odredila smjernice za dalje djelovanje na poboljšanju njihove socijalne inkluzije.

Prema aktuelnom statističkom izvještaju o zaposlenosti iz februara 2023., objavljenom na stranici JU Službe za zapošljavanje Tuzlanskog kantona, u Živinicama je bilo 12.927 zaposlenih i prijavljenih lica, te 9.423 nezaposlena lica, što je Živinice u kantonalnim okvirima pozicioniralo na trećem mjestu po broju zaposlenih i nezaposlenih osoba (iza Tuzle i Lukavca). Struktura uposlenih u pravnim subjektima opštine Živinice za 2015. godinu pokazuje da 7 djelatnosti upošljava cca 85% stanovništvo, odnosno da je 25,16% ili 1.217 lica uposleno u sektoru trgovačke djelatnosti, 20,11% ili 973 lica u sektoru vađenja rude i kamena, 9,92% ili 480 njih u sektoru metalske industrije te 9,67% ili 468 njih u sektoru građevinarstva, te 7,21% odnosno 349 lica u sektoru zdravstvene i socijalne zaštite

Kada je u pitanju siromaštvo i socijalna zaštita, JU Centar za socijalni rad Živinice pruža usluge i priznaje prava socijalne zaštite svim korisnicima pod istim uslovima i u skladu sa važećom legislativom iz oblasti socijalne zaštite, porodičnog zakonodavstva i drugih zakona. Koristeći metode stručnog socijalnog rada nastoje se otkloniti uzroci koji su doveli do tog stanja ili se u najvećoj mogućoj mjeri pokušavaju ublažiti. Broj korisnika i primljenih zahtjeva za aktiviranje socijalnih davanja udvostručio se u 2022. godini.  Iste godine, preko budžeta Federacije BiH, Tuzlanskog kantona i opštine Živinice, samo na oblike socijalnih davanja isplaćeno je skoro 7 miliona KM.

Nezaposlene osobe na području opštine Živinice također uživaju beneficije korišćenja novčane naknade i zdravstvenog osiguranja za nezaposlene. U februaru 2023., korisnika novčane naknade za nezaposlene bilo je 224, dok je korisnika usluga zdravstvenog osiguranja za nezaposlene bilo 5.679. 

SVIJET BEZ GLADI

U Živinicama postoji punkt za prihvat i raspodjelu hrane koja se distribuira iz tuzlanske javne kuhinje “Imaret” a koja djeluje u sklopu muslimanskog dobrotvornog društva “Merhamet”. Osim “očuvanja dostojanstva siromašnih građana”, što je i moto ove narodne kuhinje, vrlo česte su podjele hrane u doba vjerskih praznika, kao i ciljane distribucije teško mobilnim i imobilnim pojedincima na širem opštinskom području. Ne postoje jasni indikatori o broju ni strukturi korisnika ali pretpostavka je da se radi o osobama treće životne dobi, osobama s invaliditetom, ratnim vojnim invalidima te dugotrajno nezaposlenim osobama.

ZDRAVLJE I BLAGOSTANJE

Usluge zdravstvene zaštite na području opštine Živinice pruža JU Dom zdravlja koji u svom sastavu ima 19 područnih ambulanti, te Hitnu pomoć. JU Dom zdravlja organizovana je kao jedinstvena zgrada smještena u strogi centar opštine Živinice. U okviru rada JU Dom zdravlja djeluje 31 tim porodične medicine. Na području opštine također djeluje 9 privatnih ordinacija, od čega 4 stomatološke, 1 hirurška, 1 oftalmološka, 1 ginekološka i 2 ordinacije opšte medicine. Najbliža ustanova sekundarne zdravstvene zaštite je Univerzitetski klinički centar u Tuzli. Na području opštine djeluje 26 privatnih apoteka, od kojih se 12 nalazi na užem urbanom području dok je ostalih 14 raspoređeno na ostatku teritorije opštine. Od 2013. ne postoji niti jedna javna apoteka na području Živinica.

Kada su u pitanju SDG indikatori za BiH u oblasti zdravlja i blagostanja (HIV, tuberkuloza, hepatitis C, B, stopa smrtnosti dojilja, stopa smrtnosti djece ispod 5 godina starosti, stopa neonatalne smrtnosti, udio poroda uz prisustvo zdravstvenog radnika) ne postoje pristupačne informacije iz skorijeg perioda. Publikacija “Zdravstveno stanje stanovništva i zdravstvena zaštita u Tuzlanskom kantonu u 2015.” bilježi da su na području opštine Živinice zabilježene 3 smrti dojenčadi. Generalno gledajući, pošto BiH društvo ima nulti ili vrlo nizak stepen neonatalne smrtnosti i smrtnosti dojilja jer je zdravstvena zaštita efikasna, okvirne podatke možemo primijeniti i na opštinu Živinice dok ne dođe do kolektiranja transparentnih informacija iz novijeg perioda. 

Jedna od krucijalnih potreba zajednice dugi niz godina bilo je postojanje CT aparata u lokalnom Domu zdravlja koji je u maju 2023. pušten u upotrebu, za početak na komercijalnim osnovama. Također je izražena potreba za egzistencijom bar jedne javne apoteke koja bi razbila višegodišnji monopol privatnih apoteka. Dugi niz godina problem je predstavljalo i odsustvo informatizacije lokalnog zdravstvenog sistema, što je dio šireg problema koji ima Tuzlanski kanton. Proces uspostave elektronskog vođenja dokumentacije priveo se kraju 2022.

U budžetu grada za 2023. predviđena su sredstva od 260 000 KM za nabavku nove opreme i aparata za Dom zdravlja.

KVALITETNO OBRAZOVANJE

Opštinsko vijeće opštine Živinice osnivač je JU „Dječije obdanište“ locirane u centru grada. Ustanova omogućava smještaj za cjelodnevni boravak djece uzrasta od šest mjeseci do šest godina. U sklopu ustanove aktivno djeluje i produženi boravak za djecu školskog uzrasta. Privatna predškolska ustanova «Mery Isabel» Živinice počela je sa radom u martu 2014. godine te obuhvata odgoj djece, raspoređene u dvije grupe, «mješovito jasličkoj» i «mješovito vrtićkoj». Budući planovi ove ustanove uključuju širenje kapaciteta i povećanja prostora, broja uposlenih i broja djece.

Predškolsko obrazovanjeje u nadležnosti opštinskih vlasti, a realizuje se u javnim i privatnim ustanovama kroz odgojno-obrazovni rad usklađen s Programom rada predškolskih ustanova FBiH. Program predškolskog obrazovanja je obaveza za sve buduće polaznike osnovnih škola i taj vid obrazovanja traje obaveznih 150 časova, u godini pred polazak u školu. Realizacija je počela u svim centralnim i područnim školama grada Živinice. U centralnim školama na području grada Živinice u 2023. godini ovim vidom obrazovanja obuhvaćeno je 515 budućih polaznika osnovnih škola raspoređenih u 25 grupa.

Osnovno obrazovanjeje obavezno, besplatno i dostupno svoj djeci. Mreža od 9 devetogodišnjih i 5 područnih škola omogućava djeci prilagođen pristup osnovnom obrazovanju. Prostorni kapaciteti osnovnih škola, ukupne površine 22.694 m2 zadovoljavaju potrebe sadašnjih i budućih generacija učenika osim prostora koji se odnose na bavljenje sportom (fiskulturne sale koje nedostaju u manjem broju mjesta, odnosno mjesnih zajednica). Zapuštenost građevinskih objekata, neadekvatna opremljenost opremom i učilima neophodnih za sticanje znanja, vještina i kompetencija neophodnih za nastavak obrazovanja zahtijevaju značajnija ulaganja u narednom periodu. Od 2015. pa nadalje izražen je trend opadanja broja učenika kao posljedica pada nateliteta, visoke stope nezaposlenosti, izraženih migracija stanovništva, pomjeranja granica zaključivanja braka naviše, što sve zabrinjava i zahtijeva fokusiranje na otklanjanje uzroka tog negativnog trenda radi dugoroočne vitalnosti opštine.

Sve osnovne škole u opštini Živinice provode prilagođene programe za djecu sa smetnjama u razvoju, a koji su izrađeni od strane stručih timova i u saradnji sa stručnim savjetnicima Pedagoškog zavoda Tuzla. Od ukupno 9 škola, samo 6 škola nemaju prilagođene pristupe za djecu/osobe sa invaliditetom. Također, sve osnovne škole imaju Protokol o postupanju u slučajevima nasilja među i nad djecom kojim je predviđena uloga učenika, nastavnika, pedagoga, dežurnog nastavnika, rukovodstva i ostalih uposlenika, te imaju uspostavljenu saradnju sa nadležnim Centrom za socijalni rad.

Na području opštine Živinice srednjoškolsko obrazovanje se provodi kroz dvije institucije i to JU Gimnazija Živinice i JU Mješovita srednja škola Živinice. Ove dvije institucije funkcionišu u jedinstvenom infrastrukturnom objektu, koji je u prethodnom periodu rekonstruisan i dograđen u cilju poboljšanja uslova obrazovanja.

U srednjim školama nema posebnih odjeljenja za učenike sa smetnjama u razvoju, ali u JU Mješovita srednja škola postoje posebno prilagođeni programi za djecu sa smetnjama u razvoju. Školski objekti imaju fiskulturne sale ali objekti nemaju prilagođene prilaze za djecu i osobe sa invaliditetom.

Na području opštine Živinice ne djeluje nijedna visokoškolska ustanova, stoga studenti sa područja Živinica visoko obrazovanje uglavnom stiču na Univerzitetu u Tuzli. Također, prema procjenama Opštinskog razvojnog tima, u posljednjih pet godina primjetan je trend porasta odlaska mladih ljudi sa opštine Živinice na studij u inostranstvo, prvenstveno u Austriju I Njemačku.

Kuriozitet i veliki uspjeh je činjenica da su Živinice prvi BiH grad koji je 2019. primljen u članstvo UNESCO Globalne mreže gradova koji ulažu u obrazovanje svojih stanovnika (Global Network of Learning Cities). Ulaganje u obrazovne institucije na području grada Živinice, podrška u svim aktivnostima koje organizuju i takmičenjima na kojima učestvuju, stipendiranje učenika i studenata, te mogućnost stručnog osposobljavanja tokom cijele godine,  dovelo je do toga da su ispunjeni uslovi koji su Živinice doveli do članstva u pomenutoj UNESCO-voj mreži gradova koji obilato ulažu u edukaciju stanovništva.

RODNA RAVNOPRAVNOST

Počevši od 2019., sa tadašnjim gradonačelnikom na čelu, a podržan od NVO “Nešto više” iz Sarajeva i Ambasade Kraljevine Holandije u BiH, otpočeo je plan izrade GAP-a (Gender akcionog plana) za opštinu Živinice. Cilj koji se želio postići kroz zajednički nastup u okviru ovog projekta je osnaživanje uloge žena u društvu te podrška lokalnim partnerstvima u procesu uspostavljanja efektivnih mehanizama za ostvarivanje ravnopravnosti polova.

Opština Živinice se, putem nadležnih službi i u okvirima raspoloživih mogućnosti, aktivno uključila u realizaciju projektnih aktivnosti. U oktobru 2020. održana je završna konferencija podrške izradi Gender akcionog plana za grad Živinice koji se trebao implementirati 2021 – 2025, a koji je nakon pripreme prošao procedure usvajanja od strane Gradskog vijeća Živinice.

Od novijih gender inicijativa, a u okviru potpisanog Sporazuma o saradnji na projektu „Osnaživanje žena za akcije u zajednici“ između opštine Živinice i Udruženja “Amica Educa” Tuzla, treba izdvojiti nastavak edukacije iz oblasti uspostavljanja mehanizama rodne ravnopravnosti, započet 2018. Edukacija se bavi perspektivom muškog i ženskog spola te pitanjem kako tradicionalni i patrijarhalni stavovi utiču na neravnopravnu raspodjelu odgovornosti, obaveza, privilegija i mogućnosti. Opštinski sud u Živinicama je 2022. u sklopu implementacije Strategije za unapređenje rodne ravnopravnosti u pravosuđu BiH, kroz Akcioni plan za realizaciju strategije za unapređenje rodne ravnopravnosti u pravosuđu BiH, sprovodi upitnik među nosiocima pravosudnih funkcija, namještenicima i državnim službenicima, kao i drugim osobama koje dolaze u kontakt sa Opštinskim sudom u Živinicama, a koji se tiče poboljšanja rodne ravnopravnosti.

Što se tiče ekonomije brige i općenito neplaćenog ženskog rada u zajednici, Živinice ne odskaču mnogo od BiH svakodnevnice.  Podaci na državnom nivou pokazuju da muškarci poslovima neplaćene brige i njege posvete 3,5 sata, u slučaju žena to je 6,5 sati tokom kojih se brinu o djeci, starijim članovima porodice, osobama sa invaliditetom, a ujedno obavljaju i kućanske poslove. Za pretpostaviti je da je u izrazito patrijarhalnim sredinama poput Živinica taj omjer čak i veći na štetu žena. U slučaju skrbi o djeci s posebnim potrebama ili nemogućnosti plaćanja dadilja, od žena se očekuje da daju otkaz i posvete se dječjem odgoju što u najvećem broju slučajeva dodatno osiromašuje porodicu a ženama otežava povratak na tržište rada ako se u budućnosti ponovo steknu uslovi za zaposlenje.

Podaci USAID-a (“Brief Gender Assessment of the Local Governance Level” iz maja 2022., sa podacima prikupljenima za godinu 2020.) pokazuju da je u gradskom vijeću Živinica sjedilo 6 žena. Gradonačelnice nikada nije bilo, čak ni kandidatkinje za tu političku funkciju. Na područu opštine bilo je 32, 60 % zaposlenih žena, dok je 63, 65% njih tražilo posao. Živinice također spadaju među opštine koje su u dva izborna ciklusa izabrale manje od 25% žena kao političke predstavnike.

ČISTA VODA I SANITARNI USLOVI

Vododistributivna mreža opštine Živinice ima dužinu od 520 kilometara i njome je pokriveno 86% stanovništva i privrede. Centralni sistem vodosnabdijevanja koji pokriva dva najveća naseljena područja (Grad Živinice i Dubrave) opslužuje oko 27.555 stanovnika u 7 mjesnih zajednica. Preostalih 19 ruralnih mjesnih zajednica koristi individualni sistem vodosnabdijevanja, odnosno mjesne vodovode. Opšte stanje mreže bilo je nezadovoljavajuće, a procenat gubitka vode u gradskoj vodovodnoj mreži iznosio je 67%. Iako se rad sistema zasnivao na 24-satnom vodosnabdjevanju, tek je oko 30% potrošača imalo povremeno vodnosnabdijevanje. Opština je regulisala upravljanje lokalnih mjesnih vodovoda te izrazila namjeru da u periodu do 2025. godine izgradi ili obnovi 180 kilometara vodovodne mreže čime bi postojeći nedostaci bili značajno reducirani a povremeni zastoji u vodosnabdijavanju eliminirani.

Opština Živinice je u novembru 2020. pustila u rad novoizgrađeni vodovod Barice – Polja, čime se dobilo dodatnih 25-45 l/sek vode. U septembru 2022. Vlada Tuzlanskog kantona odobrila je 430.000 KM za izgradnju primarne distributivne mreže u naselju Ciljuge II – Trasa MZ Bašigovci, grad Živinice, odnosno za izgradnju primarnog voda i spajanje stanovnika naselja Ciljuge II na gradski vodovod. Također je odobreno 78.916,32 KM za izgradnju podstanice za vodovod „Stublovi“ u MZ Barice, odnosno stabiliziranje sistema distribucije vode u naselju Barice. Radovi na navedenim projektima su u toku.

U pogledu kanalizacijske mreže opštine Živinice, projekt poboljšanja vodene i kanalizacijske mreže gradske zone i nekoliko prigradskih naselja predstavljen je 2021. Njime je bilo predviđeno moderno uvezivanje sistema sa modernim tehnologijama, sa ciljem smanjenja velikih gubitaka vode koja su iznosila preko 70 %.

Veliku ulogu u poboljšanju rada kanalizacijske mreže imala je implementacija projekta “Izgradnja kolektora fekalne kanalizacije naselja “Đurđevik – Stara pruga”. Ukupna vrijednost projekta bila je 120.000 KM. Realizacijom ovog projekta stvorili su se uslovi za spajanje prigradskih naselja na gradsku kanalizacijsku mrežu, čime se automatski povećao standard komunalnih usluga odvodnje otpadnih voda. Nakon završetka cjelokupnog projekta na kolektor je priključeno blizu 500 domaćinstava, čime se riješilo pitanje sjevero-istočnih dijelova grada, odnosno prigradskih naselja Živinica koja su bila van glavnog kanalizacijskog toka.

PRISTUPAČNA ENERGIJA IZ ČISTIH IZVORA

Sva naselja opštine Živinice pokrivena su sistemom elektroenergetske mreže i sva domaćinstva imaju pristup električnoj energiji. Od ukupno realizovane potrošnje električne energije (120 miliona kW) domaćinstva troše 65%, a privreda 35%. Zbog velike dužine elektrovodova i velikog broja kupaca, padovi napona kao i gubici su veliki. Kvalitet isporuke električne energije i sigurnost napajanja postojeće mreže nije zadovoljavajući, jer je mreža uglavnom potkapacitirana. Zbog izraženog problema dislociranosti potrošača od postojeće srednjenaponske
mreže, padovi napona kao i gubici su znatni.

Čelništvo Grada Živinice potpisalo je 2022. “Memorandum o razumijevanju” između Grada Živinice i JP Elektroprivreda BiH o provedbi energetske tranzicije na području Živinica. Cilj Memoranduma je uspostavljanje dugoročnog okvira saradnje za unapređenje energetske tranzicije grada Živinice, a u skladu s opredijeljenošću JP Elektroprivreda BiH o postepenom prelasku sa uglja na obnovljive izvore energije. Grad Živinice aktivno radi na dekarbonizaciji, u želji da postane prva karbonski neutralna lokalna zajednica u BiH. Projekt je tim veći jer se radi o sredini koja je od davnina dominantno orijentisana na ugalj. Saradnja Grada Živinice i JP Elektroprivreda BiH omogućit će i korištenje postojećih neiskorištenih resursa rudnika uglja, omogućiti provedbu pilot projekata usmjerenih na povećanje korištenja obnovljivih izvora energije, inovativnih tehnologija, razvoja čistog i održivog saobraćaja, integraciju elektroenergetskog sistema sa drugim sektorima kao što su grijanje, lokalni vodovodni sistemi i dr. Krajnji cilj je “sačuvati stanovništvo od energetskog siromaštva”. Posljednje informacije su da je donijeta odluka da će Elektroprivreda BiH graditi 8 solarnih elektrana i uložiti okvirno 85 miliona KM. Očekivanja su da će prvi megavati iz solarnih elektrana biti proizvedeni krajem 2024. godine.

Također, kako bi građanima olakšali funkcionisanje u vremenu poskupljenja struje, iz ureda gradonačelnika pokrenuta je inicijativa za izmjenu zakona koji bi omogućili jednostavnije postavljanje solarnih panela. Inicijativom se u gradu Živinice, ali i u cijelom Tuzlanskom kantonu želi olakšati postavljanje solarnih panela na krovove građevina bez obaveze pribavljanja odobrenja za građenje i urbanističke saglasnosti, što bi bio ogroman iskorak naprijed u energetskoj samoodrživosti privatnih i pravnih lica, u trenutku kada niko ne može predvidjeti dalji tok poskupljenja energenata. Prijedlog je upućen u razmatranje u decembru 2022. Početkom maja 2023. v. d. gradonačelnika Živinica i predstavnici UNDP-a BiH održali su sastanak o korištenju potencijala fotonaponskih elektrana, odnosno solarne energije, za šta je u opštinskom budžetu za 2023. izdvojeno 100 000 KM.

Opština Živinice raspolaže sa značajnim potencijalima koji se mogu iskoristiti za proizvodnju električne energije iz obnovljivih izvora:

– Male hidrocentrale koje se mogu izgraditi na rijekama Gostelja i Oskova
– Solarne elektrane na napuštenim odlagalištima
– Toplinske pumpe za korištenje geotermalne energije
– Biomasa i plinovi sa međuopćinske deponije
– Solarni bojleri

– Biomasa – otpad iz poljoprivredne proizvodnje
– Biomasa- otpad iz drvne industrije

– Sunčeve PV-ćelije u već izgrađenim i novim naseljima

DOSTOJANSTVEN RAD I EKONOMSKI RAST

Po podacima Porezne uprave Federacije BiH iz februara 2020. godine na području Živinica bilo je 12. 569 zaposlenih osoba, krajem 2021. bilo je 12.758 zaposlenih osoba, tokom 2022. Brojka je iznosila 12. 993, dok ih je u  aprilu 2023. bilo 12. 970. Evidentna je stagnacija u kreiranju novih radnih mjesta.

Prema statistici Federalnog zavoda za zapošljavanje, u decembru 2020. godine nezaposlenih osoba na području Živinica bilo je 10. 366, krajem 2021. godine taj broj je iznosio 9.865, krajem 2022. godine bilo je 9.555 nezaposlenih osoba, dok ih je u aprilu 2023. bilo 9.387. Zabrinjavajuća je činjenica da od navedenih brojeva žene čine skoro 2/3, kao i da su po broju nezaposlenih Živinice redovito na drugom mjestu, iza Tuzle.

Tržište rada opštine Živinice, kada je dinamika broja zaposlenih lica u pitanju u posljednjih pet godina ukazuje na značajno veći broj nezaposlenih od broja zaposlenih lica, što je suprotno stanju u ekonomski snažnim lokalnim zajednicama. Ovakvo stanje za posljedicu ima stvaranje nepovoljnih uslova u skoro svim aspektima ekonomskog i društvenog razvoja opštine, poput nemogućnosti razvoja uslužnih djelatnosti, pada nataliteta, opadajućeg broja djece u školama te povećanim izdacima Centra za socijalni rad.

Prisutni su nepovoljni migracijski trendovi, ekonomska migracija, naročito mladih i visokoobrazovanih lica s malom djecom. Lokalna strategija razvoja nije otišla dalje od konstatacije činjeničnog stanja, dok gradske vlasti parcijalno i nesistematski pokušavaju pomoći mladima s edukacijom vezanom uz pravilno pisanje CV, načina potrage za poslom i prepoznavanjem potreba tržišta rada, upoznavanjem sa zakonskim regulativama itd.

Grad Živinice, po svim relevantnim pokazateljima, već duži niz godina bilježi kontinuiran ekonomski rast i napredak.

Živinice godinama bilježe izuzetno dobre rezultate u reformi lokalne uprave, izgradnji industrijskih zona i infrastrukture što je dovelo do znatnog povećanja budžeta i čak njegovog suficita. Do suficita od 1,2 miliona konvertibilnih maraka u 2019. godini Živinice su stigle nakon što je tri godine ranije zabilježen deficit od 2,6 miliona KM.

Poboljšana je poslovna klima zbog većeg angažmana gradske administracije i lokalnih vlasti kako bi se privukli i zadržali već prisutni investitori. Kreirani su programi podrške novim i postojećim poduzetnicima, poput otvaranja mini poslovnog inkubatora za Start-up biznise. Otvoren je Centar za biznis i izvršeno mnoštvo zakonskih prilagodbi  kojima bi se privrednim subjektima olakšalo djelovanje. 2019. godine Grad Živinice su ostvarile bruto prihod od preko 736 miliona KM, od čega je 117 miliona bio prihod od izvoza, te neto dobit od 33 miliona. 2022. godine, kompanije s područja opštine ostvarile su bruto prihod viši od 914 miliona KM, što je za oko 184 miliona KM, odnosno 25,11 posto, više nego 2020. godine. Pozitivan trend prisutan je i po pitanju rasta izvoza i to za 27,64 posto koji je u 2021. godini premašio 155 miliona

Investitori su u Poslovnu zonu u Ciljugama, od njenog nastanka, uložili 80 miliona KM.

Lokalna ekonomija bi se trebala podsticati kombiniranim mjerama, a to su ekonomski i ne-ekonomske, odnosno finansijske i ne-financijske mjere. Kada govorimo o finansijskim mjerama, to su davanja iz budžeta na različite načine po različitim odnosima prema poslovnoj zajednici. Ne-finansijske mjere se odnosi prije svega na mjere koje su usmjerene na edukaciju i mjere koje su usmjerene na rasterećenje privrede. Najbolji poticaj privredi Grada Živinice bilo bi olakšavanje ukupnog poslovnog ambijenta u dijelu rasterećenja parafiskalnih nameta nametnutih od Gradskog vijeća.

U cilju razvoja poduzetništva i samozapošljavanja mladih ljudi na području Živinica, već šest godina se realizuje “Program razvoja poduzetništva i podrške osnivanju preduzeća” (startup). Pored novčane podrške svi učesnici ostvaruju pravo korištenja opremljenog kancelarijskog prostora u poslovnom centru Živinica u trajanju od 12 mjeseci (tzv. “mini inkubatora”). Dio učesnika koji je tokom godina bio u “mini inkubatoru” prešao je u svoje poslovne prostore i većina ih je već zaposlila i druge mlade osobe unutar svojih biznisa. Od 2017. – 2019. ukupan broj korisnika projekta bio je 45; 2022. godine izabrana su 3 kandidata.

INDUSTRIJA, INOVACIJE I INFRASTRUKTURA

Drvna industrija i kasnije rudarstvo bili su tokom novije historije nosioci razvoja i urbanizacije grada Živinica i cjelokupnog razvoja ove opštine. Ono što drvnu industriju izdvaja od ostalih jeste to što, uprkos pandemiji koronavirusa i otežanim uslovima rada, firme koje se bave proizvodnjom i preradom namještaja nisu prekidale svoj rad. Dobra geografska pozicija i sirovine kojima obiluje Grad Živinice pružaju potencijal ovoj grani industriji da napreduje i u budućnosti.

U 1990-ima u Živinicama se desila tranzicija s industrije na zalasku na novu poduzetničku industriju. Nakon perioda u kojem su postojala samo tri ili četiri državna preduzeća, dolazi do procvata malih i srednjih privatnih preduzeća koja su nositelji razvoja i koja su već sad u jednom segmentu na granici prelaska u velika preduzeća. Živinice su bile veliki centar industrije prerade drveta i izrade namještaja, ali nosilac pomenute drvoprerađivačke ekspanzije, privredni gigant „Konjuh“, trenutno je u bankrotu. No, proces gašenja „Konjuha“ traje prilično dugo, značajan broj pojedinaca koji su radili u Konjuhu osnovali su svoja vlastita preduzeća, tako da možemo kazati da je Konjuh na neki način ponovo potaknuo rad drvne industrije, ali sada u manjoj skali poslovanja i sa manjim poduzećima i izgledno je da će tako i ostati. Pojam reindustrijalizacije nailazi na podijeljene ili u najboljem slučaju neutralne reakcije unutar krugova koji kroje ekonomsku politiku opštine.

Što se tiče strukture živiničke privrede možemo konstatovati da je živinička privreda dominantno trgovačka već duži niz godina. Potvrdu ove činjenice nalazimo u tome da se 40,73 % privrednih društava bavi trgovinom i pri tome ostvaraju 60,81% profita, stvaraju 47,28 % bruto prihoda privrede i upošljavaju 24,43 % ukupnog broja radnika.
Privredna grana koja slijedi je prerađivačka industrija kojom se bavi 19,02 % privrednih društava i pri tome ostvaraju 36,30 % profita, stvaraju 34,51 % bruto prihoda privrede i upošljavaju 37,09 % ukupnog broja radnika, te imaju najznačajniji udio u izvozu, čak 75,21 %. Potvrdu ove teze nalazimo i u pregledu najuspješnijih privrednih društava po ostvarenim prihodima i neto dobiti. Svih top 10 preduzeća po ostvarenom prihodu pripada ovim dvjema privrednim granama.

Pregled finansijskog poslovanja privrednih društava ukazuje da živinička privreda pokazuje blage oscilacije u rezultatima u posljednje 3 godine (2019 – 2021).

	2019	2020	2021
Broj kompanija	401	412	410
Ukupan broj zaposlenih	6.703	6.534	7.295
Prosječan broj zaposlenih	17	16	18
Ukupan prihod od prodaje (KM)	736.415.046	730.871.327	914.416.171
Prihod od izvoza	116.770.968	121.658.180	155.289.354
Prosječan prihod od prodaje (KM)	1.836.446	1.773.960	2.230.283
Ukupna dobit (KM)	33.254.878	42.726.410	60.694.471
Broj kompanija do 500.000 KM prihoda	262	263	257
Broj kompanija do 5.000.000 KM prihoda	107	119	118
Broj kompanija preko 5.000.000 KM prihoda	32	30	35

(Informacije su bazirane na zbirnim veličinama iz predatih završnih računa privrednih društava koje imaju poslovno sjedište na području Grada Živinice Agenciji FIA Sarajevo).

Startna finansijska pozicija i opštinski budžet prije izbijanja krize je jedna od kardinalnih odrednica intenziteta utjecaja Covid-19 krize na općine i gradove, kako na fiskalnoj, tako i na sveopštoj socioekonomskoj agendi. Zdraviji finansijski temelji lakše apsorbiraju šokove. Opštine koje su ostvarile proračunski suficit u prethodnim godinama poput opštine Živinice svakako su u povoljnijoj poziciji u kontekstu reakcije na posljedice Covid-19 pandemije jer imaju dovoljno sredstava za amortizaciju negativnih fiskalnih šokova i više sredstava za potrošnju u svrhu ublažavanja posljedica.

Privredni subjekti u Živinicama su, i pored svih problema izazvanih pandemijom Covid-19 , poslovali pozitivno. Doprinos ovim rezultatima Gradska uprava Živinice dala je i kroz niz mjera usmjerenih ka poboljšanju poduzetničkog ambijenta, i to smanjenjem administrativnih taksi, programom mjera podrške privredi Živinica za ublažavanje negativnih ekonomskih posljedica izazvanih pandemijom virusa Covid-19, programima subvencioniranja poljoprivrednika i startup privrednika, skraćivanjem i ubrzavanjem administrativnih procedura, te drugih mjera koje su olakšale poslovanje na području Živinica.

Unatoč odolijevanu pogubnim posljedicama pandemije, ekonomija je početkom 2022. godine stavljena pred nove izazove, usljed složenih međunarodnih političkih prilika vezanih za ratna dešavanja u Ukrajini, koja su se značajno reflektovala na globalne ekonomske tokove.

Uređenje poslovne zone i smanjena cijena rente po izgrađenoj poslovnoj jedinici dovelo je do toga da se Grad Živinice svrsta u najpovoljnije destinacije za ulaganje u odnosu na druge lokalne zajednice na području Federacije BiH.  Projekt poslovne zone pokazao se uspješnim zbog povjerenja i poticaja domaćih i stranih investitora da ulažu u lokalnu zajednicu i na taj način povećaju broj radnih mjesta. U industrijskoj zoni Ciljuge 2 posluje oko 15 domaćih i stranih kompanija koje zapošljavaju preko 1.600 radnika. Najznačajnije među njima su dvije austrijske i dvije njemačke kompanije koje se bave proizvodnjom elektroopreme i dijelova za automobilsku industriju. U toku su pregovori sa više potencijalnih investitora iz Njemačke, koji žele otvoriti svoje proizvodne pogone u ovoj industrijskoj zoni.

2022.godine, čelništvo grada Živinice otvorilo je javni poziv za dodjelu bespovratnih sredstava osobama iz dijaspore koje su već pokrenule ili žele pokrenuti biznis u BiH. Raspoloživi fond za podršku osobama iz dijaspore za pokretanje poslovnog poduhvata u Živinicama iznosi 40.000 KM. Prosječan iznos zahtjeva sa kojim se može aplicirati za podršku iznosi 20.000 KM po poslovnom poduhvatu. Sredstva sufinansira Grad Živinice u iznosu od 20.000 KM (50%), a zahvaljujući lokalnim vlastima koje unapređuju poslovni ambijent Živinica, sve je veći interes za investicije u ovom gradu. Formiran je i Centar za biznis, kojim je omogućeno dobijanje dozvole za rad za samo dva sata, a na usluzi je svim poslovnim subjektima i potencijalnim investitorima. Ljudi iz dijaspore često služe kao svojevrsna “produžena ruka”opštinskog čelništva, medijatori koji posreduju ili informiraju o potencijalnim stranim ulagačima 

Grad Živinice trenutno nema programe za poticaj inovacija. Takvi poticaji su sporadični i dolaze većinom od strane stranih razvojnih agencija.

2021. Živinice su dobile BFC certifikat, čime su postale član BFC SEE mreže za povoljno poslovno okruženje u jugoistočnoj Europi. Riječ je o certifikatu kojim je grad dokumentirao da su procesi i usluge kao operativni segmenti gradske administracije Živinice u potpunosti funkcionalni i po najvišim međunarodnim standardima, kao i da je grad Živinice uspješan u privlačenju investicija. Dodatno, to znači da privrednici i potencijalni investitori mogu očekivati pomoć i partnerski odnos Živinica kada su u pitanju poslovi i procedure koje spadaju u nadležnosti institucija grada.

SMANJENJE NEJEDNAKOSTI

Opština Živinice vodi aktivnu brigu o vojnim invalidima, kako onima kojima je potrebna dodatna skrb i njega, tako  I onima kojima nije potrebna pomoć njegovatelja. Prema zastarjelim podacima iz 2015. godine, na području opštine Živinice boravile su ukupno 2.352 osobe sa status raseljenih lica, koji su se nalazili u privatnom smještaju i kolektivnim centrima. Primarna služba koja je vodila brigu o raseljenim licima bila je Služba za boračko-invalidsku zaštitu I raseljene osobe opštine Živinice, koja je imala odličnu saradnju sa sa vladinim i nevladinim organizacijama, kao i institucijama Opštine, Tuzlanskog kantona, BiH te međunarodnim organizacijama (UNHCR, UNICEF, Hilfswerk) sa ciljem pomoći i efikasnog rješavanja problema s kojima su se susretale te kategorije stanovništva.

Opština Živinice je u martu 2016. godine kreirala Lokalni akcioni plan socijalne inkluzije raseljenih lica i povratnika, koji predstavlja planski dokument čijom se implementacijom za cilj imalo unapređenje i poboljšanje položaja raseljenih lica. Tokom 2016. Godine, sedam raseljenih i povratničkih porodica dobilo je ključeve novoizgrađenih stambenih jedinica u Živinicama. Izgradnja ovih stambenih objekata bila je dio 8,1 miliona eura vrijednog projekta „Podrška trajnim rješenjima Revidirane strategije za provedbu Aneksa VII Dejtonskog mirovnog sporazuma”, koji je finansira Evropska unija u iznosu od 7 miliona eura, a sufinansirao i implementirao UNHCR sa 1,1 miliona eura, u saradnji sa projektnim partnerima u Brčko Distriktu BiH i devet prioritetnih opština u BiH. Opština Živinice pružila je tehničku podršku izgradnji i rekonstrukciji ovih stambenih jedinica kroz Radnu grupu za odabir korisnika, pružanje pomoći korisnicima u prikupljanju potrebne dokumentacije i saglasnosti za sudjelovanje u projektu te oslobađanjem od plaćanja taksi za obezbjeđenje urbanističke saglasnosti i građevinske dozvole.

U martu 2022. stigla je najava iz opštinskih struktura o izgradnji tri stambene zgrade sa 129 stanova i poslovnim prostorom u kojima će domove naći 354 raseljena lica, koja trenutno žive u neuslovnom ambijentu kolektivnih centara. Cilj je da se u gradu Živinice izvrši konačno pražnjenje i zatvaranje kolektivnih smještaja, dok bi postojala i mogućnost smjestiti i domicilne socijalno ugrožene porodice koje su u teškom socijalnom stanju te se mogu smjestiti i mladi bračni parovi koji su u stanju finansijske potrebe, a žele ostati na teritoriji BIH i stvarati bolje uslove.

Nejednakost je prisutna, manje ili više skrivena, na mnogo razina; između zaposlenih i nezaposlenih, između žena I muškaraca, ali i između osoba zaposlenih u javnom sektoru i onih koji rade u privatnom. Nejednakost je izražena i pri startnim pozicijama u društvu jer pripadnici manjinskih nacionalnih grupa poput Roma nemaju jednake mogućnosti zapošljavanja, pristupa javnim službama i javnim resursima, mada je opština Živinice jedna od onih u kojima je najveća koncentracija romskog domicilnog stanovnišva. U marginalizirane skupine se mogla svrstati i mnogobrojna populacija ratom raseljenih lica, ali i dio populacije koji je u trajnom stanju ekonomske potrebe i socijalne pomoći. Čelništvo opštine Živinice prepoznaje potrebe ublažavanja jaza između bogatih i siromašnih ali ne postoje dovoljno efikasni i dovoljno dugotrajni projekti koji bi se odlučno ustremili na rješavanje ovog problema.

ODRŽIVI GRADOVI I ZAJEDNICE

Ekonomska, infrastrukturna, demografska održivost opštine Živinice je neupitna zahvaljujući prirodnim bogatstvima i blagodetima geografske lociranosti. Učiniti gradove bezbjednim i održivim znači obezbijediti sigurno i pristupačno stanovanje, investirati u javni prevoz, veći broj zelenih površina i bolje urbanističko planiranje i upravljanje na način koji omogućava zdrav i prosperitetan život građana. Pokrivenost stanovništva opštine javnom rasvjetomu 2015. godini iznosila je 60 %. Na godišnjem nivou opština Živinice izdvajala je cca 1.000.000 KM za javnu rasvjetu, od čega se 35% trošilo na održavanje stanja javne rasvjete, a preostalih 65% na funkcionisanje javne rasvjete. 2022. godine pokrivenost je porasla na 90%, standardne sijalice zamijenjene su LED rasvjetom čime se ispoštovala konvencija EU o energetskoj održivosti čiji je potpisnik BiH. Stanje javnih površina također je nezadovoljavajuće, kako obimom tako i funkcionalnošću (kategorija zaštitnog zelenila, koja treba da obezbijedi zadovoljenje posebnih ekoloških zahtjeva, kao sto su pojasevi oko fabričkih krugova, objekata gdje se emituje veći nivo zagađenja, deponije i sl. nije registrovana). Također je neophodno seriozno pristupiti izradi arhitektonskih pomagala za osobe s invaliditetom (prilazi zgradama za invalidska kolica, veći broj liftova za invalide, kao i parking mjesta namijenjenih osobama s invaliditetom).

ODGOVORNA POTROŠNJA I PROIZVODNJA

Okvirno gledajući, stanje javne infrastrukture na području opštine Živinice nije na zadovoljavajućem nivou. Zbog nepostojanja centralnog sistema grijanja i koordiniranih planova za toplifikaciju zgrada i javnih ustanova postoji primjetan problem “curenja” energije tj. energetske neefikasnosti. Lokalni plan razvoja adresira pitanje održive infrastrukture i prostornog planiranja (planiranje lokalnog transporta, energetska efikasnost objekata i korištenje energetski efikasnih goriva, opskrba vodom i odvod otpadnih voda, reciklaža). Zagrijavanje stambenih i poslovnih prostorija je goruće pitanje. Pažnju treba posvetiti toplotnoj izolaciji objekata koji je nemaju, kojih je veliki broj, kako javnih tako I privatnih. Naime, nedovoljna toplotna izolacija dovodi do povećanih gubitaka toplote zimi, hladnih obodnih konstrukcija, oštećenja nastalih kondenzacijom, te pregrijavanja prostora ljeti.

Svi objekti i stanovi koji nemaju centralno grijanje, zagrijavanje vrše alternativnim izvorima energije, kao što su termoakumulacione peći, plinske peći a najčešće peći na drveni ogrjev.

U ruralnim sredinama, kao i u individualnim stambenim objektima kao energent se uglavnom koristi drvo i ugalj. Mala ložišta u kojima se spaljuju, uglavnom imaju neodgovarajuću konstrukciju što dalje pogoršava neefikasnost takvog načina zagrijavanja. Imajući u vidu da su Živinice, kao i najveći broj gradova u BiH, smještene u kotlini gdje su slabi uvjeti za ventilaciju, te da zagađenosti doprinose i veliki gubici energije u zgradama, situacija u Živinicama nije povoljna. Kako su zgrade izgrađene bez potrebne toplotne zaštite i koriste se peći sa niskim stepenom korisnosti, potrošnja uglja i drveta i dalje je ekstremno visoka. Potrebno je pokrenuti veće aktivnosti na pronalaženju obnovljivih izvora energije kao i podržati inicijative potencijalnih investitora u oblasti energetike. Posebnu pažnju trebalo bi posvetiti edukaciji stanovništva o tematici odgovorne potrošnje energenata.

Idealno bi bilo kada bi opština Živinice u budućnosti uspjela sprovesti mjere energetske uštede za postizanje cilja koji je zacrtala EU (20-20-20), tj. 20 % uštede primarne energije, 20 % energije iz energetski obnovljivih izvora (OIE) i 20% smanjenje emisije CO2.

3R sistem upravljanja otpadom još nije našao zvanično mjesto u Lokalnom planu za razvoj mada nije isključeno da brojni privredni subjekti već obavljaju proizvodnju na 3R osnovama manipulacije otpadom. Isto važi i za princip održivosti kod realizacije javnih nabavki roba i usluga.

OČUVANJE KLIME

Na području opštine Živinice nema stalnog mjerenja kvaliteta zraka, ali radi okvirnog predstavljanja kvaliteta zraka korišteni su podaci sa mjerne stanice Cerik koja je od urbanog centra opštine Živinice udaljena 4,5 km. U januaru 2017. godine zvanično je u rad puštena mjerna stanica koja je locirana na užem gradskom jezgru Živinica i koja je u funkciji i danas.

Vrijednosti zagađenja zraka u zimskom periodu bile su znatno veće od preporučenih, dok je u ljetnom periodu situacija bila nešto povoljnija i kretala se u granicama normalnih vrijednosti. Iako su u proteklom periodu, koji se veže za ratni i postratni period, pa sve do danas, najveći industrijski zagađivači kao što je Konjuh, RMU Đurđevik i RMU Kreka radili smanjenim kapacitetom te na taj način rasteretili ekološku sliku, zagađenje zraka i dalje ima negativan i rastući trend uz konstataciju da stanje zagađenosti zraka relativno posmatrajući nije visoko.

Osim motornih vozila, koja su najveći zagađivači vazduha na području opštine Živinice, povremeno je
prisutan relativno visok intenzitet zagađenosti štetnim materijama (sumpordioksid, sumporovodonik, ugljenmonoksid, azotni oksidi, ugljovodonici, ozon), kao i zagađenost prašinom, pepelom i čađi. Zagađenost zraka dolazi od brojnih industrijskih postrojenja u opštini, ali na njega utiču i industrijski pogoni okolnih opština. Također je nerazvijena toplifikacija, tj. ne postoji sistem centralnog grijanja, dok stanovništvo u zimskim mjesecima većinski upotrebljava ekološki neprihvatljive energente poput uglja sa velikim postotkom sumpora, što sve dodatno utiče na nepovoljnu sliku atmosferske zagađenosti.

Indeks kvaliteta zraka na području opštine nerijetko dostiže alarmantne vrijednosti, čime je povećana vjerovatnoća negativnih posljedica po respiratorne organe cjelokupnog stanovništva. U slučajevima alarmantnih brojki indeksa zagađenosti zraka, inspekcijske službe odmah izlaze na teren i lociraju ložišta i detektuju najveće zagađivače kako bi se moglo preventivno djelovati.

Lokalni akcioni plan zaštite životne sredine (LEAP) za opštinu Živinice označio je oblast zaštite kvaliteta zraka kao ključni strateški prioritet za naredni period definišući ciljeve i mjere koje će doprinijeti poboljšanom kvalitetu zraka.

Akcioni plan koji predviđa Lokalni razvojni program sastoji se od 3 strateška cilja:

• Kontinuiranog monitoringa i upravljanja kvaliteta zraka
• Monitoringa i kontrole emisija zagađivača
• Prevencije i redukcije okolišnog opterećenja na području opštine Živinice

OČUVANJE VODENOG SVIJETA

Osnovnu strukturu vodenih tokova na području opštine Živinice čini rijeka Spreča sa svojim pritokama, od kojih su najveće Oskova i Gostelja. Ukupna površina svih tokova iznosi 738 ha ili 2,54 % od ukupne opštinske
površine, dok ukupna dužina svih tokova iznosi 109,8 km. Najveći vodeni tok je rijeka Spreča , koja
pripada hidrosistemu rijeke Bosne. Ukupna dužina rijeke Spreče od izvorišta do ušća u rijeku Bosnu iznosi 114 km, a opštinom Živinice protiče u dužini od 30,3 km.

Procijenjena dužina vodotoka koji plavi okolno područje je 121,90 km, a površina plavnog područja sa vjerovatnoćom poplave 1/20 je 4.544 ha, dok je površina plavnog područja sa vjerovatnoćom poplave 1/100 cca
6.432 ha. Prema podacima Civilne zaštite, procijenjeno je da se oko 4.560 stanovnika nalazi u plavnom području.

Područje opštine Živinice obiluje vještačkim jezerima. Na području opštine Živinice i Lukavac, te grada Tuzla od 1960-1963. godine izgrađena je velika hidro-akumulacija “Jezero Modrac” koja zauzima površinu od 16,75 km2, od čega se na prostoru Živinica nalazi 750 ha ovog akvatorija. Ostala manja vještačka jezera su nastala kao rezultat eksploatacije mineralnih resursa poput uglja.

Najveći zagađivači voda u opštini Živinice su stanovništvo i industrija, odnosno nekontrolisano i nelegalno ispuštanje štetnih i otpadnih materija u rijeke i jezera. Uzimajući u obzir da su vodotoci opštine Živinice uključeni u sistem vodosnabdijevanja, jasna je opasnost po život i zdravlje stanovnika zbog zagađenja pitke vode. Problemi koji se javljaju vezuju se za nezaštićenost izvorišta pitke vode, neuvezanost domaćinstava u sistem kanalizacije u većini
ruralnih naselja, neuređenost vodotoka, a ponajviše za velike industrijske zagađivače. Industrijski zagađivači još uvijek nisu prinuđeni ili motivirani da primjene najbolje okolišne raspoložive tehnologije, zbog čega su industrijske emisije iznad dozvoljenih. Ovo se posebno odnosi na emisije sa područja drugih opština koje štetno utiču na kvalitet vazduha u Živinicama. Opština nema potrebne resurse da normira i kontroliše emisije iz individualnih
ložišta.

OČUVANJE ŽIVOTA NA ZEMLJI

Organizacija javne higijene na području opštine Živinice obuhvata aktivnosti sakupljanja komunalnog otpada na širem području grada, njegovog transporta i odlaganja na smetljitu na površinskom kopu Višća. Javnom higijenom obuhvaćene su saobraćajne i javne površine 10 mjesnih zajednica ukupne veličine cca 85 km2.

Jedan od najvažnijih projekata koji je implementiran na području Živinica, a koji obuhvata i opštine Banovići i Kladanj je izgradnja regionalne deponije “Eko-Sep” na prostoru degradiranog rudarskog zemljišta. Implementacija navedenog projekta, vrijednog 15 miliona KM, predstavlja preduslov za realizaciju svih projekata obnovljivih izvora energije koji se odnose na cirkularnu ekonomiju i u konačnici izgradnju toplana na obnovljive izvore energije. Stvaranjem uslova za upravljanje otpadom, na ovakav način, ovo je postala najmodernija deponija u BiH. Realizacijom projekta ispunit će se direktiva EU o naknadnoj obradi otpada. Početak rada deponije bio je najavljen za proljeće 2023.,trenutno nema informacija puštanju u pogon. Deponija komunalnog otpada „Gornja Višća“ formirana je na području koje je bilo pod intenzivnim uticajem površinske eksploatacije uglja površinskog kopa „Višća“ i predstavlja odlagalište. U prethodnom periodu deponovani sloj otpada se prekrivao slojem zemlje, odnosno laporca. Na taj način dolazi do kalcifikacije i izolacije slojeva otpada koji se odlaže.

Postojeća deponija je de facto divlja deponija, obzirom na to da na njoj ne postoji uređena komunalna infrastruktura, sistem za ventilaciju izdvojenih gasova, kao ni sistem prikupljanja zagađenih procjednih voda. Odloženi otpad nije izoliran od okoliša tako da deponija u sadašnjem stanju zagađuje okoliš i ugrožava zdravlje ljudi.

Godišnje se na deponiju otpada odloži 24.343 m3 otpada koji se trenutno razastire na površinu od oko 5.756 m2. Deponija se proteže na ukupno 10 ha, međutim otpad se redovno prekriva debelim slojem jalovine, te su stoga površine na kojima je otpad vidljiv i dostupan ograničene na neku manju površinu koja iznosi oko 3 ha, i na toj površini se predviđa razvijanje tijela deponije.

Izrađen je idejni projekat za sanaciju i zatvaranje postojeće deponije komunalnog otpada u Živinicama kojim je predviđeno uređenje i izgradnja svih objekata koji osiguravaju kvalitetno i sigurno funkcioniranje deponije, tako da će ista udovoljavati regulativama

16. MIR, PRAVDA I SNAŽNE INSTITUCIJE

Grad Živinice spada u red sigurnijih gradova u BiH I sa relativno niskom stopom kriminaliteta. Ured gradonačelnika održava redovne brifinge sa komandirom Policijske uprave Živinice na kojima se razmjenjuju informacije o mjerama sigurnosti i o aktuelnom bezbjednosnom stanju. Policijska uprava Živinice također ima uspostavljen protokol o saradnji opštinskih i kantonalnih ustanova u cilju suzbijanja kriminaliteta i nasilja. U prvoj polovini 2023. bile su pojačane patrolne aktivnosti i mjere prevencije i zaštite kada su u pitanju srednje i osnovne škole.

U maju 2023. počela je izgradnja novog objekta Policijske uprave u Živinicama čime će se policajcima stacioniranim na području grada pružiti znatno kvalitetniji uslovi za operativni rad, a građanima Živinica biti omogućeno da na kvalitetniji, brži i ugodniji način ostvaruju svoja građanska prava.

Što se korupcije i borbe protiv nje tiče, 2019. potpisan je Memorandum o saradnji za realizaciju projekta “Antikorupcijska mreža organizacija civilnog društva ACCOUNT” između predstavnika opštine Živinice i fondacije “INFOHOUSE”. Plan je bio da opština Živinice u koordinaciji sa Fondacijom INFOHOUSE kroz šest strateških ciljeva za prevenciju korupcije, kao i sistematsku borbu protiv korupcije u lokalnoj zajednici provede antikorupcijske reforme.

Centar za pružanje usluga građanima je mjesto gdje građani Živinica kao i svi drugi građani  mogu dobiti tražene informacije u vezi sa ostvarivanjem određenih prava. Još od 2009. u upotrebi je SESP sistem koji omogućava automatsko obavještavanje građana o statusu njihovih predmeta/zahtjeva u upravnom postupku putem email-a ili SMS poruka. U funkciji su i online obrasci šalter sale, e-Registar, e-Podnošenje zahtjeva za izdavanje uvjerenja i e-Matičar. U 2022.godini u Centru za pružanje usluga građanima putem matičnog ureda izdato skoro 84.000 dokumenata. Kao jedna od stavki budžeta za 2023. godinu izdvojeno je 90 000 KM za nabavku softvera kojim bi se izvršila digitalizacija arhivske građe.

Građani i predstavnici lokalnih kompanija smatraju da vlada izvjesna vrsta zdrave i plodonosne sinergije između politike i ekonomije, tj, da su lokalni političari dosta toga uradili za opšte benefite, s tim da se u toj jednadžbi uvijek kao nosioci tog plodnog trenda apostrofiraju gradonačelnici, plejada njih, od prvih poslijeratnih do aktuelnog v.d. gradonačelnika, a mnogo manje ili nikako političke stranke na koje se pretežno gleda kao na pasivne korisnike gradskog budžeta.

17. PARTNERSTVOM DO CILJEVA

Opština Živinice ide u red razvijenijih opština u Tuzlanskom kantonu što je čini privlačnom za domaće i strane investiture na raznim poljima. “Strategija razvoja opštine Živinice 2017 – 2026. godine” predstavlja ključni strateško – planski dokument kojim se usmjerava razvoj opštine u tri najvažnija aspekta: ekonomskom, društvenom i okolišnom. Strategija je izrađena uz podršku Vlade Švicarske i Razvojnog programa Ujedinjenih nacija (UNDP), te kroz Projekt integrisanog lokalnog razvoja (LID). U izradi dokumenta vodeću ulogu imao je Opštinski razvojni tim, koji je uključivao predstavnike više sektora (ekonomski, društveni i okoliš) i više različitih društvenih aktera (lokalna uprava i javne institucije, nevladin i privatni sektor).

Što se tiče partnerske saradnje, opština Živinice je ostvarila međuopštinske saradnje sa opštinama Kladanj i Banovići u oblasti zbrinjavanja čvrstog otpada, konkretnije na projektu izgradnje međuopštinske deponije.

Pored toga, uspostavljena je saradnja sa susjednim opštinama (Tuzla, Kalesija, Kladanj, Banovići i Lukavac) u oblasti jačanja kapaciteta za prevenciju poplava i klizišta i projekata uređenja i čišćenja vodotoka koji su u nadležnosti lokalne samouprave.

Među privrednicima vlada konsenzus da bi se u narednom periodu trebalo fokusirati na razvoj novih tehnologija, npr. digitalnog poslovanja i zelenog poduzetništva, grana ekonomije koje su zanimljive i EU koja bi mogla odobriti pakete finnsijske podrške, a time bi se podstakla i bolja povezanost sa EU. Ujedno bi se podstakla bolja mobilnost zaposlenih. Samim time bi se animirao bolji transfer znanja i tehnologija, te bi firme iz područja informacione tehnologije ili tehnologija proširene realnosti bi se prirodno povezivale sa svojim partnerskim firmama u Evropi ili u Americi što bi pružilo neslućene prilike za razvoj privrede. Dok se ne pređe na napredni nivo povezanosti, ostaje povezanost putem izvoza produkata živiničke privrede na strana tržišta, prvenstveno drveta koje kupce nalazi čak I na azijskom tržištu.

Što se tiče povezanosti lokalne ekonomije s globanim trendovima, očekuje se da će nakon izgradnje 8 solarnih elektrana iz kojih se prvi megavati energije očekuju krajem 2024. godine, Živinice postati regionalni lider u proizvodnji ekološki prihvatljive, cirkularne energije.

Spisak literature/elektronskih izvora:

1. https://gradzivinice.ba/wp-content/uploads/2019/05/Strategija-prema-mladima.pdf
2. https://gradzivinice.ba/wp-content/uploads/2021/02/Aneks-Strategije-2019.pdf
3. https://gradzivinice.ba/lokalni-ekoloski-plan/
4. https://gradzivinice.ba/wp- content/uploads/dokumenti/Analiza_situacije_u_oblasti_socijalne_zastite_i_inklluzije.pdf
5. https://gradzivinice.ba/strategija-razvoja/
6. https://gradzivinice.ba/wp-content/uploads/dokumenti/LAP_socijalne_inkluzije_raseljenih_lica_i_povratnika_opcine_Zivinice.pdf
7. http://szztk.ba/wp-content/uploads/2023/04/Bilten_februar_2023_TK.pdf
8. https://enovosti.ba/aktivnosti-centra-za-socijalni-rad-zivinice/
9. https://www.zivinice.ba/
10. https://nestovise.org/2019/09/25/odrzan-sastanak-sa-najvisim-predstavnicima-grada-zivinice-

vezano-za-izradu-gapa/

11. https://gradzivinice.ba/2020/10/27/
12. https://as-tv.ba/zivinice-uskoro-pocinje-izgradnja-tri-stambene-zgrade-za-354-raseljene-osobe/
13. https://www.zivinice.ba/dogadjaji/ju-djecije-obdanistesve-spremno-za-predskolce-60445.html
14. https://tuzlanski.ba/infoteka/zivinice-postaju-lider-u-proizvodnji-solarne-energije-100-hiljada-km-za-ugradnju-solarnih-panela-za-gradjane/
15. https://gradzivinice.ba/svecano-pusten-u-rad-novoizgradjeni-vodovoda-barice-polja/
16. https://www.jabuka.tv/zivinice-lider-u-regiji-u-proizvodnji-zelene-energije-gradi-se-8-solarnih-elektrana/
17. https://www.tesanjtesanj.ba/kad-bi-velicinu-grada-odredivala-zaposlenost/
18. https://gradzivinice.ba/wp-content/uploads/2022/07/Profil-Privrede-2021.pdf
19. https://www.oslobodjenje.ba/vijesti/ekonomija/znacajan-napredak-i-kontinuiran-rast-dobit-zivinicke-privrede-61-milion-maraka-810833