Predstavnici_e Udruženja Mreža za izgradnju mira su u okviru implementacije programa Snaga lokalnog u mjesecu oktobru posjetili Opštinu Sokolac, gdje su sa ljudima koji su aktivni u ovoj lokalnoj zajednici razgovarali o pozitivnim inicijativama koje se dešavaju u ovoj lokalnoj zajednici, omladinskom i sportskom aktivizmu, naporima za očuvanje životne sredine, ali i problemima i izazovima sa kojima se suočavaju građani i građanke u Opštini Sokolac.
Ljubav prema prirodi koja spaja ljude
Vera Mijatović, sekretarka Planinarskog društva”Glasinac”, koje je registrovano 2009. godine za Snagu lokalnog pojašnjava da ono trenutno broji oko 100 članova, a djeluje sa ciljem omasovljenja i promocije potencijala planine Romanije.
„Društvo je zahvaljujući angažovanju Uprave 2016. godine kupilo zemljište, na kojem je sada izgrađen planinarski dom. Planinarski dom je otvoren 2019. godine, a trenutno je u funkciji kuhinja, sala za sastanke i druženje, kao i ljetna bašta. Tokom naredne godine nepohodno je proširiti kapacitete:opremiti sprat postojećeg objekta, pregraditi, uraditi izolaciju, postaviti elektroinstalacije, kao i opremiti sobe nabavkom kreveta sa posteljinom za prenoćište za 30 osoba, a sve u cilju da se stvore ulovi za prijem većih grupa planinara i turista koji dolaze na višednevne i jednodnevne izlete. Sredstva za pomenute unutrašnje radove i nabavku materijala, kao i namještaja – kreveta, planiraju se nabaviti od donatora“, priča ona.
U toku su projekti na utopljavanju i dovodu vode u planinarski dom, elektrifikaciji i centralnom grijanju. Članovi i članice društva su nekoliko puta predstavljali svoju lokalnu zajednicu osvajajući vrhove u BiH i Evropi, a žele da se intenzivnije bave planinarskim turizmom.
Pozicija planinarskog doma PD “Glasinac” je odlična, sve značajne planinarske staze na ovom području kreću od doma, a za svakog se nađe po nešto, od lakših staza, pa sve do zahtjevnijih planinarskih poduhvata na via ferrati “Sokolov put” čija je polazna stanica u blizini doma.PD “Glasinac” se trudi da kompletira sadržaje koji će posjetiocima biti na raspolaganju tokom cijele godine.
Ideja za izgradnju parka za djecu je nastala na osnovu stvarnih potreba koje su uočili. U članstvu društva pored odraslih osoba ima i djece za koje se u društvu obezbjeđuju različiti sadržaji. Mnogi roditelji do planinarskog doma dođu sa djecom, te se društvo trudi da ponudi zabavne sadržaje djeci dok njihovi roditelji planinare na zahtjevnijim rutama, ili dok se odmaraju u ljepotama koje se nudeu prirodnom romanijskom ambijentu.
Izgradnja dječijeg adrenalin parka je i prilika da djeca zavole prirodne ljepote i da od malih nogu nauče da prirodu treba čuvati i njegovati, cijeniti i poštovati te uživati u njenim blagodetima. Na proljeće nastavljaju sa radovima na uspostavljanju dječijeg adrenalin parka. Potrebne su ljuljačke, kućice, kao nabavka set kompleta za djecu, pojasi i kacige.
„S obzirom da je planinarski dom udaljen 15 kilometra od centra grada u narednom periodu bila bi od značaja i nabavka kombi vozila. Na taj način bi rješili problem prevoza do doma, a stvorili bi priliku i da organizujemo školu u prirodi za djecu, kao i izlete za odrasle. Vozilo bi bilo članovima društva od izuzetne koristi i prilikom organizovanih odlazaka na izlete, pohode i planinarske manifestacije širom BiH“, objasnila je naša sagovornica.
„U zimskom periodu za djecu je na raspolaganju mini dječiji ski lift, koji je kupljen prošle godinei pokazalo se kao povoljna investicija jer je dosta djecenapravilo prve skijaške korake i naučilo skijati na Romaniji. Skije i ski opremu za djecu dobili smo donacijom od prijatelja, a potrebna je nabavka motornih sanki kako bi adekvatno pripremali ski stazu“, govori Mijatović.
Tokom ove godine PD “Glasinac” dobio je podršku i za izgradnju, drvenog objekta-brvnare u vidu info pulta koji će biti smješten pored planinarskog doma. Trgovinsko preduzeće “Onogošt” Sokolac i partner firma “Invest Gradnja” Sokolac donirali su planinarskom društvu drvenu građu, a pokrivni i potrošni materijal finansirali su Grad Istočno Sarajevo i Opština Sokolac. Planinari su volonterskim radom i trudom sklopili objekat i isti će biti u funkciji tokom zimske sezone. Info pult “Romanijska brvnara” služiće za pružanje svih informacija, suvenirnicu i kao centar za iznajmljivanje raspoložive planinarske opreme (ferata setova i drugo).
„S obzirom da je do sada uloženo dosta sredstava u planinarski dom i sadržaje oko njega, potrebno je tokom naredne godine postaviti video nadzor za objekat doma, info pulta i prostora oko istog za što tražimo donaciju“, govori Mijatović.
Uz pomoć lokalne zajednicei volonterskog rada zaljubljenika u prirodu realizirano je nekoliko značajnih projekata prilikom izgradnje doma, od same izgradnje doma koji su gradili volonteri i volonterke, pa do dovoda vode i izgradnje grijanja.
Trenutno je u toku realizacija inicijative da se zaštiti područje od 8 hektara koje obuhvata prostor od planinarskog doma do lokaliteta Crvenih stijena, atraktivnog vidikovca na planini. Aktivnosti društva, pored članova_ica PD “Glasinac”, pomažu Opština Sokolac i GradIstočno Sarajevo.
Društvo je kroz projekat PRO Budućnost sarađivalo sa mladima iz Sokolca i Sarajeva i povezivao ih putem jednodnevnih izleta kroz druženja u prirodnom ambijentu. Želja PD “Glasinac”je da povežu planinski turizam sa drugim inicijativama i aktivnostima u Opštini Sokolac, te sarađuju sa ostalim nevladinim organizacijama koje djeluju na području opštine, ali i šire. U narednom periodu PD “Glasinac” želi razviti web stranicu i aplikaciju sa mapiranim turističkim destinacijama u Opštini Sokolac, bazirajući se ne samo na planinarske destinacije, nego na sve sadržaje: lov, ribolov, biciklizam, mapiranje bilciklističkih staza, vjerski turizam…
Iz PD Glasinac su ukazali da im je potrebanračunar – lap top kao i fotoaparat, tehnika koja bi omogućila da se bolje promoviše rad, ali i vizuelno predstavljanje ljepote koje se nude na prostoru Romanije i Sokoca. Prethodno su nabavili projektor i platno, a kako kažu to su sitnicekoje njima mnogo znače.
„Članovi PD Glasinac dolaze iz Opštine Sokolac, Istočnog Novog Sarajeva, a tu je i par ljudi koji su porijeklom sa romanijskih prostora, sa mjestom boravka u Srbiji. Članovepodjednako spaja ljubav prema prirodi i planini, kao i želja da se promovišu prirodni potencijali sa kojima raspolažemo. Članovi društva aktivno učestvuju u različitim aktivnostima, pogotovo onima kojima je cilj dizanje svijesti o zaštiti životne sredine“, priča Vera Mijatović. Tokom mjeseca septembraaktivno su učestvovali u svjetskoj akciji čišćenja – Očistimo planetu za jedan dan. U akciji čišćenja su učestvovali ičlanovi sportskih klubova, a očišćene su zelene površinepored sportskihobjektata i terena u gradu, te prostor koji vodi na trim stazu “Taline” i planinsku stazu na Romaniji.
Ove godine su spojili dan čišćenja i dan planina sa ciljem da što više dopru do svijesti građana i građanki o nekontrolisanom odlaganju otpada. Što se tiče odlaganja otpada, kod doma na Romaniji je potreban kontejner, kao i u centru sokolačkih mjesnih zajednica. U pojednim naseljima u gradu je potrebno više kontejnera, a sve u cilju da se otpad odlaže u njih i da se izbjegne nekontrolisao bacanje otpada po prirodi.
Ono što u PD “Glasinac” primjećuju jeste da je u doba pandemije značajno porastao broj posjetilaca na planini. Ono što je značajno za ovu lokalnu zajednicu je činjenica da je Sokolac na potezu Via Dinarice, koja povezuje sedam zemalja i teritorija kroz koje se proteže planinski lanac Dinarskih Alpi: od Slovenije do Albanije. Via Dinarica je platforma koja služi za razvoj lokalnih zajednica i malih poduzeća aktivnih na lokalnom, državnom i međunarodnom nivou u oblasti ugostiteljstva i pružanja turističkih usluga na otvorenom, kao i za promociju turizma u prirodi i kulturnog naslijeđa. Sokolac se nalazi na zelenoj liniji Via Dinarice – planinski turizam, a tokom prethodnog perioda mnogo je realizovanih projekata.
Uz podršku lokalne zajednice jedan od realizovanih projekata je vodosnadbijevanje u planinarskom domu i grijanje, a ohrabruje i da sudruge nevladine organizacije također aplicirale i dobile sredstva iz ovog projekta.
Lokalni razvoj kao jedan od najznačajnijih ciljeva Opštine Sokolac
Odjeljenje za lokalni razvoj Opštine Sokolac djeluje aktivno. Jovana Mačar, saradnica u ovom odjeljenju, je pojasnila da je PRO Budućnost projekat još uvijek aktuelan, rade intenzivno sa CRS-om, a prilikom apliciranja su dobili dodatne bodove kao članovi Mreže mira. Također se nada daljoj saradnji sa Mrežom mira i ostalim koji bi umrežili svoje znanje i kapacitete i podijelili informacije.
U Opštini Sokolac u toku je osnivanje Biciklističkog kluba, kojem u radu pomaže sportski aktivista Predrag Dobrilović koji pojašnjava da su trenutno u fazi organizacije i formalizacije administrativnih procedura oko registracije kluba, jer je stupio na snagu i novi Zakon o sportu.
„Aktivnosti na terenu su već počele, pogotovo povodom razvijanja staza za MTB vožnju. Inače, Sokolac je idealno podneblje za razvoj biciklizma, sa mnogo prirodnih ljepota i dobrim položajem, a biciklistički klub će svoj rad da fokusira na brdski biciklizam. Prioritet u narednim aktivnostima je mapiranje biciklističkih staza, izrada potrebnih aplikacija, bilježenje staza i trekova, kao i uspostavljanje servisa za bicikla ištandova za iznajmljivanje bicikala“, pojašnjava Dobrilović.
Biciklistički klub je trenutno vezan za planinarsko društvo, a planira tako i ostati. Nedavno je Biciklistički klub organizirao vožnju MTB maratona čija trasa se kretalaod Sokoca na Romaniju. U ovoj aktivnosti učestvovalo je 67 biciklista, mnogo volontera je pomoglo, bila je organizirana pratnja, obezbjeđenje, te maksimalna podrška lokalne zajednice. Ovo je ujedno bila i prva akcija ovog Biciklističkog kluba. Obilježena je staza, skinuta pokretna markacija koja je bila tu zbog potreba maratona, a ostala je trajna markacija staze. Poteškoće sa kojim se biciklistički klub suočava jeste nedostatak finansija potrebnih za markaciju, opremu, bazu bicikala za iznajmljivanje.
„Cilj je da aktivnost Biciklističkog kluba bude profitabilna, da ima servis, ture koje se nude i vodiče. Sve ovo je povezano jedno sa drugim, a ohrabruje da se kroz Via Dinaricu mnogo ulaže u razvoj turizma. Trenutno na ovom području postoje i djeluju vodičiza viaferatu, planinarski vodiči, što je od pomoći ljubiteljima planinarskog avanturizma. U skladu sa progresom markiranja biciklističkih staza vodiči za biciklizam razvijaće svoje kapacitete“, govori Predrag Dobrilović i zaključuje da je organizovan timski rad dao sve ove rezultate.
Omladinski aktivizam, iako bez svojih prostorija, prepoznatljiv u lokalnoj zajednici
U Opštini Sokolac djeluje i Omladinska organizacija, udruženje koje je prvobitno registrovano 1997. godine, a od 2001. godine je bila u prekidu rada. Godine 2020. počinje oživljavanje rada Omladinske organizacije Sokolac, sa zvaničnim početkom aktivnosti 1. decembra 2020. godine.
Trenutno Omladinska organizacija ima 147 članova, a svoje djelovanje finansiraju od članarina. Za 10 mjeseci svog aktivnog djelovanja mnogo toga su uspjeli uraditi i postati prepozatljivi u gradu. Omladinska organizacija nema svoje prostorije. Želja im je da rade na stvaranju omladinskog centra, da animiraju što više mladih ljudi u svoje redove, a za šta bi opremljen omladinski centar bio adekvatno rješenje. Omladinska organizacija radi na različitim poljima.
U mjesecu aprilu koji je mjesec čistoće u gradu su imali veliku akciju pod nazivom “Pokupi smeće, ne budi smeće”. Žele da kroz svaku aktivnost rade na praktičnim rješenjima. Npr. za akciju čišćenja su odabrali prostor oko sportske sale “Limenka”, a pored akcije čišćenja sadili su i sadnice, okrečili fasadu sportske sale, a sportske terene za ulični basket i fudbal pripremili za upotrebu mladih željnih sporta i rekreacije.
Organizirali su prvu sačijadu u julu 2021.godine. Bile su prijavljene 44 ekipe i oko 2000 gostiju. Trenutno oni, kao neformalna grupa mladih, rade sa Fondacijom Mozaik i Omladinskom bankom, putem kojih se realizovali više projekata.Izdvajaju “kino na otvorenom”, “čovječe ne ljuti se na otvorenom”, a opremili su biblioteku srednje škole, nabavili lopte za sportske klubove. Iz Omladinske organizacije naglašavaju da je Vera Mijatović, osoba u kojoj vide mentoricui koja im dosta pomaže i povezuje sve one koji žele da se aktiviraju u Opštini Sokolac. Prva akcija Omladinske organizacije Sokolac je bila novogodišnji bazar, pravljenje snješka i sankanje na otvorenom. Kroz sve aktivnosti podstiče se međugeneracijska solidarnost “jedni za druge- mladi za stare”, a uče zajedno sa organizacijom žena Aurora.
Omladinska organizacija radi i na obrazovanju, organizuje besplatne pripreme za prijemne ispite za tehničke fakultete. Sa ponosom govore da susvi koji su učestvovali na pripremama uspješno upisali fakultete. Ideja je da u Omladinskoj organizacijimladi pronađu adekvatan prostor da uče, usavršavaju se, stiču nova znanja i vještine, pišu projekte, doprinose zajednici, ali i da se obuče za neke konkretne oblasti kao što su programiranje, matematika, jezici. Iz Omladinske organizacije ukazuju na to da žele pokrenuti i psihološko savjetovanje za mlade, za koje smatraju da je od izuzetnog značaja. Iz Omladinske organizacije naglašavaju da svi koji aktivno rade na razvoju Opštine Sokolac sarađuju skupa. Svi koji djeluju u organizaciji su i pokretači i volonteri, koji kao jedna cjelina grade jednu zdravu priču, i postižu da imaju sve u jednom.
Solidarnost kao pokretačka snaga
Sagovornici i sagovornice Snage lokalnog naglašavaju da sugrađani humani i solidarni u akcijama, pomažu jedni drugima te da je solidarnost jedna od bitnih vrijednosti koja se njeguje u Opštini Sokolac. Primjer jedne takve aktivnosti je kada su građani i građanke podržali ideju Udruženja građana “Sveti Vasilije Ostroški”, odnosno humanitarnu akciju pod nazivom “za Jovanovo mjesto pod suncem”. Putem ove akcije je skupljen novac za izgradnju porodične kuće porodice Jovović, čiji član je i dječak Jovan, dijete sa poteškoćama u razvoju.
Nevladin sektor redovno sarađuje sa Opštinom, koja raspisuje javne pozive za podršku organizacijama, ali nažalost sredstva iz budžeta nisu dovoljna za sve programske ideje i aktivnosti udruženja.
U proteklom periodu je bilo 4 udruženja koja su djelovala kao udruženja od lokalnog interesa, ali kako je prošao petogodišnji period izgubilisu taj status. Nevladine organizacije se bave različitim temama, djeluju kao udruženja koja pružaju podršku porodicama za vantjelesnu oplodnju, pomažu višečlanim porodicama u nabavci dječijih udžbenika, podržavaju aktivnosti žena koje žive u ruralnim područjima, pri nabavci plastenika, motokultivatora, sjemena, rasada.
U Opštini Sokolac djeluje više od 20 sportskih klubova i preko 50 registrovanih udruženja, ali svega njih 25-30 su zaista i aktivni. Udruženja žena”Sokolica” i “Glasinke”, bave se tradicionalnim ručnim radovima, izlažu svoje tkanje, heklanje, tradicionalna jela, nešto i prodaju, što dalje koriste za svoje dalje aktivnosti. KUD”Luča” i KUD “Zavičaj” promovišu folkorno naslijeđe i izvorno pjevanje u cilju očuvanja tradicije romanijskog područja.
Iz Opštine Sokolac ukazuju na to da je tokom panedmije koronavirusa Omladinska organizacija djelovala kao volonterski tim, koji je obilazio starije, osluškivao i odgovarao na njihove potrebe.
Na Sokocu djeluje i Udruženje pčelara “Glasinac” koje je osnovano prije 18 godina i trenutno okuplja 120 članova. Od svog osnivanja Udruženje je radilo na organizovanju rada pčelara, edukaciji, unapređenju pčelarske proizvodnje i uspostavi kontakata sa lokalnim partnerima u cilju doprinosa razvoju poljoprivredne proizvodnje na teritoriji Opštine Sokolac. Član udruženja je Pčelarski centar “Batinić”, preduzeće koje već 30 godina djeluje kao porodični biznis koji koristi ljekovito bilje i proizvodi od njega različite proizvode. Pčelarski centar bavi se uzgojem pčela, proizvodnjom pčelinjih proizvoda, plantažnim uzgojem bilja i proizvodnjom preparata na bazi pčelinjih proizvoda i ljekovitog bilja. Svoje proizvode uspjeli su plasirati i u dm markete, a proizvode možete kupiti u prodavnicama u Sokocu, i u Istočnom Sarajevu.
Ponos Sokoca je i Plesni klub “Nika” čije članice su aktivne i uspješne na svim nivoima BiH, a nedavno su osvojile 6. mjesto na takmičenju Ritam Evrope.
