Neefikasan sistem upravljanja otpadom predstavlja značajan ekološki i zdravstveni problem za sve stanovnike zemalja Zapadnog Balkana, pa su tako posljedice ovog problema vidljive i u Bosni i Hercegovini.
Prema procjenama iz maja 2022. godine, na području BiH locirano je oko 1.100 divljih deponija. Nelegalna odlagališta niču preko noći, a najčešće ih se može naći u šumama, na obalama rijeka i u ruralnim dijelovima u blizini gradova. Sva ova područja su prirodne oaze i od izuzetnog su značaja za očuvanje resursa i biodiverziteta, no međutim postale su dom za “sve i svašta” – od kućanskih aparata, namještaja, animalnog otpada, pa do građevinskog materijala.
Loš vizuelni efekat divljih odlagališta je najmanji problem. Stvarna prijetnja krije se u utjecaju na zdravlje stanovništva, u zagađenosti zraka, zemljišta i vodnih resursa. Procjedne vode koje nastaju nakon što kiša padne na deponiju uzrok su zagađenosti površinskih, kao i podzemnih voda koje dalje zagađuju poljoprivredno zemljište, te kontaminiraju izvore pitke vode. S druge strane, gorenjem deponija oslobađaju se neke od najmalignijih organskih zagađujućih suspstanci.
Građani nisu dovoljno svjesni razmjera utjecaja divljih deponija na ljude i okoliš, no bez obzira na to, priroda nam vraća ono što joj damo.
S problemom neadekvatnog upravljanja otpadom u koštac se uhvatio, između ostalog, i projekat Opštine sa nula otpada. U okviru projekta čije se aktivnosti intenzivno sprovode u 6 pilot opština – 3 u BiH i 3 u Srbiji, pored izrađenih akcionih planova za 6 opština, nabavljene opreme za komunalna preduzeća i setova za odlaganje otpada za domaćinstva, izrade dokumenata i priručnika, održanih nekoliko treninga sa različitim interesnim stranama i dr., nedavno su, u saradnji sa predstavnicima pilot opština i komunalnih preduzeća, kreirane i GIS mape koje sadrže lokacije mapiranih divljih deponija u svakoj od 6 opština. Lociranje divljih deponija bila je uvodna aktivnost nakon koje je uslijedilo veliko čišćenje deponija u dvije zemlje, a odabir divljih deponija za čišćenje izvršen je upravo na bazi izrađenih GIS mapa pri čemu su odabrane deponije koje su najprioritetnije za sanaciju.
Aktivnosti čišćenja deponija sprovele su operativne jedinice komunalnih preduzeća uz nazočnost predstavnika pilot opština, a u okviru ove akcije u Bosni i Hercegovini očišćene su:
- deponija u naselju Slatina, opština Centar Sarajevo,
- deponija u mjesnoj zajednici Dragogradi, naselje Spahin Han, opština Ilijaš, i
- deponija u mjesnoj zajednici Malo Čajno, naselje Livade, grad Visoko.
“Čišćenje deponije “Livade” u Malom Čajnu završeno je 18. oktobra, 2022. godine. Čišćenje je vršeno ručno i mašinski, a sav otpad je prikupljan u kontejnere od 7 m3 koji su nam omogućeni zahvaljujući projektu Opštine sa nula otpada. Čisteći deponiju prikupili smo ukupno 6 kontejnera otpada, zapremine 7 m3. Među prikupljenim otpadom najviše je guma, EE otpada, zatim tekstila, komunalnog otpada pa čak i animalnih ostataka”, navodi Amina Čeliković, predstavnica JKP Visoko.
Prilikom čišćenja sve tri deponije utvrđeno je da najveći udio u otpadu na divljim deponijama zauzima komunalni kućni otpad, ali i velike količine građevinskog otpada. Problem odlaganja građevinskog otpada još uvijek nije sistemski riješen niti u jednoj od pilot opština, a smatra se da je ova vrsta otpada jedan od najvećih uzročnika nastanka divljih deponija.
Kako je predviđeno projektom, na lokacijama očišćenih divljih deponija bit će postavljena po 3 kontejnera zapremine 7 m3 s ciljem da se spriječi nesvjesno odlaganje otpada u okoliš, posebno u nepristupačnim dijelovima opština i šumama.
Projekat Opštine sa nula otpada finansira Evropska unija u okviru IPA programa prekogranične saradnje Srbija – Bosna i Hercegovina 2014-2020 sa ciljem postizanja dugoročne resursne efikasnosti u sektoru upravljanja otpadom. Kroz primjenu zajedničkih akcija baziranih na principima nula otpada i cirkularne ekonomije, projekat zajedno implementiraju Centar za energiju, okolinu i resurse – CENER 21 iz Sarajeva (BiH) i Inženjeri zaštite životne sredine – EEG iz Novog Sada (Srbija). Projektom se nastoji ojačati održivi razvoj u preko 90 jedinica lokalne samouprave prekograničnog područja Srbija – BiH. Implementacija je započela 1. marta 2021. godine, a trajat će 24 mjeseca. Tijelo za ugovaranje projekta je Ministarstvo finansija Republike Srbije (CFCU). Ukupni budžet projekta je 413.608,44 EUR, od čega je Evropska unija obezbijedila 351.567,17 EUR bespovratnih sredstava.
Uz slogan Brojimo do nula, u okviru projekta je pokrenuta kampanja na društvenim mrežama Facebook i LinkedIn koja ima za cilj jačanje javne svijesti u prekograničnom području. Da redovno primate obavještenja o realizaciji projektnih aktivnosti i postignutim rezultatima, pretplatite se na projektni bilten.
Izvor: akta.ba
